Ahbaashaa fi Qabrii

QABRII FI MASJIDA QABRIIN KEEYSA JIRTU.

Ahbaash qabrii masjida keeysatti godhatani itti salaatu. Dhungachuu fi itti naannawuudhaan barakaa barbaadutti nama yaaman. Islaamni yoo akkam amana?

Hadiissan Qabrii Masjida godhachurraa dhowwu hedduudha sanirraa:

1. Rasulli S.A.W akkana jedhen: (Rabbiin Yahuudaa fi Nasaaraa Rahmata Isaarraa haa fageeysu, Qabrii Anbiyoota isaanii Masjida godhatan) A’ishaan Rabbiin irraa haa jaalatuu akki jette “osoo Rasuulli S.A.W akkas jechuu baate silaa qabrii isaa ala baafna, garuu qabrii Isaa Masjida godhatan jechuu sodaatame.)) bukhaarii fi muslimtu gabaase

2.  Rasuulli  S.A.W ni je’e: (Rabbiin Yahuuda Rahmata Isaarrraa haa fageeysu Qabrii Anbiyoota isaanii masjida godhatan) bukhaarii fi muslium

3. Rasuulli .A.W. akkana jedhan: (Yaa Rabbi qabrii tiyya taaboota gabbaramu hin godhin, Rabbiin Rahmata isaarraa haa fageeysu orma qabrii Anbiyaa Isaanii Masjida godhatan) Imaamu Ahmadtu gaabase musnad isaa keeysatti, hadiisni sahiih.

Duuba haddisan kana erga laalle, Qabrii Masjida godhachuun maali?

1.    Qabriidhaaf sujuuduu fi isirratti salaatu

2.    Gama qabrii gara galanii salaatuu

3.    Masjida irratti ijaaruu fi isii keeysatti salaatuudha.

Ibnu Hajar Al-heeytamiin kan Ahbaashnii jala deemna jettu akkana jedha:

 “qabrii masjida godhachuun isirratti salaatuu ykn gama isiitti salaatuudha” kitaaba isaa Az-zawaaji: 1/121

Abbaan Ahbaash sheekni fitnaa qabriin isaa masjida keeysa akka tahee ni beeytanii???

Akka qabrii isaatirraa biyyee fudhatanii mana kaayyyatan ni beeytanii? Akka balaan isaan hin tuyneef.

Abbaan Ahbaashaa qabrii dhaqanii du’aa yoo kadhatan ni taha, inumaa qabrii bahanii haajaa namaaf fixanii deebi’an akka jedhu dhageeysanii?

Owliyaan ahbaashaa gariin isaanii akka qabrii bahanii bararan yoo namuu qaba qabdanii? Garuu wanni nama ajaa’ibu sheekni isaanii guddaan awwalamee bararuu dhabuu isaati, osoo ni barara jedhanii eeganii hanga ammaa qabrii keeysaa bahee bararuu isaa hin dhageenye. Mee ni eeyna gaa yoom akka bararuuf taa’uu. Towhiidnii isaanii guddaan qabrii gabbarutti nama yaamuudha.

Rasuulli S.A.W (qabriirratti ijaaruu, isirra taa’uu ykn isirratti salaaturraa dhorgee jira” Abuu Yaa’laa gabaase hadiisni sahiih.

Ammas akkana je’e S.A.W:

(gama qabriitti gara galtanii hin salaatinaa, qabrirrattis hin salaatinaa) Xabraanii gabaase

Duuba Masjidni wanni ijaaramuuf keessatti salaatuufi, kanaaf qabriirratti masjida ijaarinaa jechuun, masjida qabriirrratti ijaaranii keeysatti salaatuun akka dhowwaa tahe hubanna.

MAZHABNI 4N MAAL JEDHAN???

1. shaafi’iyyaa biratti qabrii masjida godhachuun cubbu gurguddoodha.

Ibnu hajar Al-heeytamiin warra mazhaba shaafi’ii keeysaa guddaadha akkana jedha:

 “ cubbuu gurguddoon 3ffaa, 4ffaa, 5ffaa, 6ffaa, 7ffaa, 8ffaa, 90ffaa, qabrii masjida godhachuudha, ifaa irratti qabsiisuudha, isiin xawaafuudha(nannawuudha), isii dhungachuudha, gama isiitti salaatuudha.)

Az-zawaaajir: 1/120

Yaa ummata Islaamaa Ahbaash nuti mazhabni keenya Shaafi’iyyaadha nun jedhan, mee duuba qabrii masjida godhaa, itti salaataa, dhungadhaa, yaammadhaa jechuun kuni eeysaan mazhaba Imaamu Shaafi’ii tahuu danda’e???? kijibduu tahuu isaanii asumaa beekaa kunoo.

2. mazhaba Hanafiyyaatti qabrii masjida godhachuun haraama.

Imam Muhammad barataan Abuu Haniifaa akkana jedhan:

“ qabrii nooraa dibuun, babbareechuun, masjida biratti ijaaruun haraama” kitaaba isaa Al-Aasaar: 45

3. Mazhaba Maalikiyyaa biratti haraama

Qurxubiintafsiira isaa keeysatti akkana jedhan:

“qabrii Anbiyaa fi ulamaa’ii masjida godhuun Muslimoota irratti haraama.”

4. mazhaba Hanbalii biratti

“qabrii masjida godhachuun haraama, salaanni isii keeysatti hin qeebalamu.”

Ibnul-Qayyim kitaaba isaa zaadul mii’aad: 3/22.

Akkuma argitan kana ummanni Islaamaa kanarratti waliigalee jira.

Sheekul Islaam Ibnu Teeymiyyaan akkana jedhan:

“masjidni qabriirratti hin ijaaramu, waan Nabiyyiin S.A.W dhorgeef jecha, Rasuulli S.A.W akkana je’e (warri isin duraa qabrii masjida godhan, isin qabrii masjida hin godhinaa, ani isin dhorgee jira sanirraa) kanaaf masjida keeysatti du’aa awwaaluun hin tahu, yoo awwaalamees baafamuu qaba ykn mallattoon qabrii sirreefamuu qaba. Masjida qabriin keeysa jirtu salaata sunnaa fi fardillee keeysatti salaatuun hin tahu.”

Majmu’uul fataawaa: 1/107, 2/192.

Kanarraa wanni hubannu ulamaa’iin Islaama hundi waliigalanii jiraachuu isaaniiti qabrii masjida godhachuun haraam tahuu keeysatti.

Ammas sheekul-Islaam Ibnu Teeymiyyaan akkana jedhan:

“qabrii irratti ifaa godhuu fi masjida isirratti ijaaruu ykn isii jiddutti masjida godhachuun haraama, isii diiguun barbaachisaadha, waan kana keeysatti ulamaa’iin wal dhabde hin jirtu”

Al-Ikhtiyaaraatul-Ilmiyyaa: 52

Rabbiin warra Qur’aana, Hadiisaa fii Ulamaa’iin waan irratti waliigalan jala deemu nu haa godhu. Aamiin

Rabbiin akkana jedha: {(waan dubbanne) san keeysa gorsaatu jira nama qalbii qabuuf, ykn nama gurra kenneef haala inni qalbiin jiruun} Qaaf: 37

WAAN AHBASHNI NAMAAN SOBDU?

Rasuulli s.a.w masjida keeysatti awwallame osoo haraama tahee masjida keeysatti hin awwalamu je’an.

Deebisaa.

Rasuulli S.A.W haadhaa fi abbaan kiyya isaaf fidaa haa tahan.

Masjhida keysatti hin awwaalamne garuu mana (goojjoo) Ashaa keeysatti awwaalame bakkuma du’atti. Mana ashaa fi masjida jidduu gidaara (dhaaba manaatu) jira kan hula qabu. Rasuulli S.A.W sam keeysaan bahee sahaabaa salaachisaa ture.

Qabrii Rasuulaa kan masjida akka seentu godhe Waliid Binu Abdulmalik tahuun isaa beekkamaadha. Eega sahaabaan hundi du’an booda. Taarikhu Ibnu Jariir: mujallada (volume) 5, fuula 222-223.

Sahaaboonni akka Umar fi Usmaan yeroo Masjida Rasuulaa ballisan gama goojjoo A’ishaa tan qabriin Rasuulaa keeysa jirtuu dhiisanii, gama birootiin ballisaa turan.

Qabriin Rasuulaa masjida keeysa hin turre. Namni salaatus qabrii hin argu. Sahaabaan wanni akkas godhaniif akka namni qabrii Rasuulaa S.A.W taaboota gabbaramu hin godhanneef.

Qabriin Rasuulaaa masjida keeysa kan galte zabana mootummaa Waliid Ibnu Abdulmalik. Ulamaa’iin yeroo san jiran waan inni dalage san irratti didanii turan kan akka Sa’iid Ibnul Musayyib.

Kanaaf Ahbaash alla jettutti Qabriin Rasuulaa isaaniif raga hin taatu. Ulamaa’iin Islaama tan qabrii keeysatti ykn Masjida qabrii keeysatti ijaaruu hayyamte hin jirtu.

Qabrii Anbiyyaa fi warra biraatis dhungachuu fi biyyee isii nyaachuun ykn dawaa je’anii mana kaayachuun wallaala guddaadha.

Osoo qabrii Rasuulaa S.A.W taates dhungachuu fi itti maxxanuun wallaala. Waan hayyamamuu miti.

Imaamu An-Nawawiin akkana je’e :

“qabrii Rasuulaatiin S.A.W xawaafa godhuun hin tahu. Garaa fi duyda itti maxxansuun jibbamaadha. Wanni gaariin irraa fagaachuudha. Kuni karaa qajeelaadha. Kanuma kan ulamaa’iin jettee fii itti daleeydu. Kanaaf heddumina warra wallaaalaadhaa kan faalla dalaguun dagamuun hin barbaachisu. Wanni itti dalagan jechaa fi dalagaa ulamaa’iiti malee, jechaa fii dalagaa warra wallaalaa kan waan haarawa ifiif uummatu jalaa miti.” Kitaaba isaa manaasikul hajj. 2/68.

Fudeeyl Ibnu Iyaad akkana je’e:

Karaa qajeelaa jala deemi, xiqaachuun nama isarra deemu sin miidhu. Karaa jallinaarraa fagaadhu, heddummaatun nama karaa san qabateetiin hin dagamin.

Ammas imaamu An-Nawawiin akki je’e:

“ namni mataa isaa keeysatti qabrii Rasuulaa S.A.W qabachuu fi dhungachuutu irra barakaa qaba je’ee yaadu Jaahila (wallaalaadha). Barakaan waan shari’aa qunnameen argamti, jecha ulamaa’ii jala deemuun argamti. Mee akkamitti haqa qunnamuun yaadama karaa qajeelaa faalleesaa??” manaasikul hajj. 68/2

Akka imaamu nawawiin je’e kanatti Abdullaahi Harari qabrii rasuulaa qabachu fi dhungachuutti waan nama yaamuuf wallaalaadha. Haqa je’e imaamu An-Nawawiin waan inni haqa godhatu kenneef.

Duuba nuti Rasuula ni jaalanna, jala deemna, karaa isaa irraa hin gorru.

Haadhaa fi abbaan kiyya siif fidaa haa tahan yaa Rasuula Rabbii.