Adeemsa tuuta nagaya baatuu taatee.

Adeemsa tuuta nagaya baatuu taatee.

KARAA QAJEELAA KUTAA 3

Qopheeysaa: Abuu Muhammad Al-Baddeeysii

Adeemsa tuuta nagaya baatuu taatee.

1.    Tuutti nagaya baatuun

Isiin tuuta karaa Rasuulaa S.A.W qabatte, isaa jiru, eega inni du’ee ammoo tan karaa sahaabaa qabatte. Sunis Qur’aana Rabbiin samii torbanii olii ergamaa Isaarratti buusee fii Hadiisa inni sahaabaa Isaa barsiise qabachuudha. Akkasumas muslimootas qabachuudhatti ajajee jira.

Rasuulli S.A.W akkana je’e:

تركتُ فيكم شيئين لن تضلوا بعدهما : كتاب الله و سنتي، و لن يتفرقا حتى يردا عليّ الحوض " (صححه الألباني في الجامع)

 ((waan laman isin keeysatti dhiise tan isii booda isin hin jallanne. Kitaaba Allaahaatii fi Sunnaa tiyya)) Sahiihul-Jaamii.

2.    Tuutti nagaya baatuun yoo wal dhaban gama kitaaba Rabbii fii Hadiisa Rasuulaa S.A.W deebi’an.

Jecha Rabbiitti dalaguuf jecha:

"فإنْ تنازعتُم في شيء فرُدُّوه إلى الله و الرسول إنْ كنتم تؤمنون بالله و اليوم الآخر ، (سورة النساء)

{yoo waan takka keeysatti waldhabdan, gama Allaahaa fii Rasuulaa deebisaa, yoo Allaahaa fii guyyaa Irraa boodaatti amantan.} An-Nisaa

3.    Tuutti nagaya baatuun jecha tokkollee kan Rabbii fii Rasuulaa dura hin dabarasan. Jecha Rabbiittti dalaguuf jecha,

"يا أيها الذين آمنوا لا تُقدِّموا بين يدَيِ الله و رسولِه ، (سورة الحجرات)

{yaa warra amantan Rabbii fii Rasuula dura hin dabrinaa.} Al-Hujuraat

Ibnu Abbaas akkaba je’e:

أراهم سيهلكون ! أقول : قال النبي صلى الله عليه و سلم ، و يقولون : قال أبو بكر و عمر

“halaakamuuf deeman!! Ani Rasuulli S.A.W je’e osoo jedhuu, isaan ammoo Abubakar fi Umar je’a naan jedhan.”

Waan dabareerraa wanni hubannu jecha nama hundaa dura osoo kan Abubakar fi Umar Rabbiin irraa haa jaalatu tahus kan Rabbiifii Rasuulaa dura dabarsuun hin tahu.

4.    Tuutti nagaya baatuun Towhiida akkaan jebeeysiti. Sunis Rabbi tokkichoomsuudha Ibaadaadhaan, fakkeenyaaf akka du’aaii (kadhaa), gargaarsa barbaaduu, yeroo rakkoo fii balloo dirmachuu barbaaduu, qodhaa godhuu fi qaluu, akkasumas Murtii godhuu waan Rabbiin buuseen, waan kana malee jiru ibaadaa waan tahe hunda Rabbi qofaaf godhuudha.

Ibaadaa Rabbi qofaaf godhuu kanarratti Ijaaramti bu’urri mootumaa Islaamaa qulqullin. Akkuma kana shirki hundarraa fagaachuun barbaachisaadha, shirkiirraa fagaachuun towhiidarraa waan taheef.

Tuutti takkalleen tumsa hin argattu yoo Towhiida qabaattee fii yoo shirkiirraa gosa hundarraa qulqulloyte malee. Kanaaf nutis karaa qajeelaa kana deemuu qabna Ergamtoota hundatti hidhachuuf jecha, keeysaafuu Ergamaa keenyatti hidhachuuf Towhiida qabachuu fii Shirkii fii warra shirkii dalagurraa qulqullaawuun dirqama.

5.    Tuutti nagaya baatuun Sunnaa Rasuulaa S.A.W ni jiraachisan Ibaadaa, Adeemsaa fii jiruu isaanii hunda keeysatti. Sababaa karaa qajeelaa kana qabataniif jecha ummata isaanii keeysatti keeysummaa tahuun isaanii hafa hin qabu.

Akkuma Rasuulli S.A.W isaanirraa dubbatte.

"إن الاسلام بدأ غريبا و سيعود غريبا كما بدأ ، فطوبى للغرباء" (رواه مسلم)

((Islaamummaan keeysumummaan eegale, akka eegale san keeysumummaatti ni deebi’a, warra keeysumaa tahu saniif milkiin (toltuun) taatuudha.)) muslimtu gabaase.

6.    Tuutti nagaya baatuun jecha Rabbii fii Rasuulaa malee jecha nama biraa tokko filatanii itti hin hidhatan waan hunda keeysatti, Ilmi namaa hundi hanga fedhe beekkaa tahus, ni dogongora, akkuma Hadiisa keeysatti dhufe:

:" كلّ بني آدم خطاء و خير الخطائين التوابون"

((Ilmi Aadam hundi dogongoraadha ammoo dogongoraan gaariin Isaannan towbatani))

7.    Tuutti nagaya baatuun warra hadiisaati tan rasulli Isaan keeysatti akkana je’e:

"لا تزال طائفة من أمتي ظاهرين على الحق ، لا يضرهم من خذلهم حتى يأتي أمر الله " (رواه مسلم)

                             ((tuutti takka ummata kiyyarraa haqarratti moohurraa hin haftu (moohurraa hin deemtu) namni isaan xiqqeeysu humaa isaan hin godhu, hanga murtiin Rabbii dhuftutti)) Muslimtu gabaase.

Kanaaf tuutti nagayaa baatuun karaa qajeelaa qabatte tun hanga fedhe adawwiin itti heddumaattus humaa godhuu hin danda’an. Moohachuun isii hafa hin qabu.

8.    Tuutti nagaya baatuun Ulamaa’ii nu dura dabran hunda ni kabajji, tokkollee hidhannoo hin godhattu, tokkollee hin jibbitu, fiqhii Qur’aanaa fii Hadiisaraa fudhatan, ammas jecha ulamaa’ii mazahabaa hundarraa waan jecha Rabbii fii Hadiisa qunname irraa fudhatan.

9.    Tuutti nagaya baatuun gaariitti ni ajajan, hamturraa ni dhorgan akkasumas karaa bid’aa hundarraa ni fagaatan, ummatas irraa dinniinan. Waan amantii keeysatti namni ida’e kan Rasuulli S.A.W karaa hin godhiin hunda irraa fagaatan.

10.                  Tuutti nagaya baatuun muslimoota karaa sunnaa Rasuulaa fi Sahaabaa akka qabatan ni ajajan, hanga tumsa Rabbiin isaaniif katabe argatanii fii hanga jannata Rahmaata Rabbiitiin seenanitti.

11.                  Tuutti nagaya baatuun seera namni tumate kan shari’aa Islaamaa falleesu hunda ni balaaleefatan. Seerri sun seera aadaa tahuu, kan ammayaa tahuu, kan afooshaa tahuu, seera biyyiti itti bultu tahuu, kan mana keeysatti namoonni ittiin bulan tahus hunda isaa yoo Amantiin islaamaa waan dhufteen faalleesse ni balaaleefatti.

Gama kitaaba Rabbiitiin muruu fi murteeysutti nama yaaman. Rabbiin kitaaba Isaa faayidaa Ilma namaa hundaaf, seera ittin bulmaataa godhee buuse adunyaa fii akhiraatis.

Rabbiin waan gabroottan Isaatiif gaarii ni beeka. Murtiin Rabbii zamanaa fi yeroon hin jijjjiramtu.

Hongoo (badii) adunyaa guutuu marsiteef keeysaafuu ummata Muslimaa akka addaatti tan harkaa qabdu kitaaba Rabbiitii fii Hadiisa Rasuulaa S.A.W dhiisuudha, kanaaf xiqqeenyaa fii laafina keeysa jiru keeysaa bahuuf ummanni Islaamaa gama kitaaba Rabbii baratuu fii itti dalaguutti xiyyeefanna kennuun, murtii Rabbiitiin buluuf qophaawuu qaba.

Rabbiin ol tahe akkana je’a:

"إن الله لا يُغيّرُ ما بقوم حتى يُغيّروا ما بأنفسهم" (سورة الرعد)

{Allaahaan hin jijjiru waan [gaarii fii qananii] ormaaf tahe,  hanga Isaan waan lubbuu isaaniitiif tahe jijjiranitti [cubbuu dalaguudhaan].}  Ar-Ra’ad: 11

12.                       Tuutti nagaya baatuun gama Jihaadaatti nama yaaman.

Jihaadni dirqama muslima hundarratti waan danda’een. Jihaadni karaa adda addaatiin godhama. Sanirraa:

                              I.            Arrabaa fii qalamaan sunis muslimaa fi muslima nama hin tahin hunda gama amantii Islaamaa qulqullitti yaamuudha.

                           II.            Qabeenyaan jihaada godhuun: qabeenya amantii Islaamaa qulquluuf, Towhiida facaasuuf, kitaaboota Islaamaa qulqulluu maxxansuuf, warra jihaada godhan gargaaruuf baasuudha.

                       III.            Jihaada lubbuu: sunis karaa Allahaa keeysatti louudha. Akka jechi Allaahaa ol taatuuf akkasumas akka jechi warra kafaree gad aantuu taatuf jecha lubbuu ifiitiin loludhaan karaa qajeelaa kana keeysatti qabsaawuudha.

Rasuulli S.A.W akkana je’e:

"جاهدوا المشركين بأموالكم و أنفسكم و ألسنتكم " (صحيح رواه أبو داود)

((Jihaada godhaa Mushrikootaan, qabeenya keeysaniin, lubbuu teeysaniifii arraba keeysaniin.)) Abuu Daawudtu gabaase.

Murtiin Jihaadaa 2.

1.    Fardul-eeynii: kan nama hundarratti dirqamaa. Sunis yeroo adawwiin Islaamaan lole ifirraa ittisuuf loluudha namni hundi waan meeshaa waraan baadhachuu danda’een. Fakkenyaaf akka biyya Filisxeen tan Israa’eel fudhateeti hoggaa kana namni jihaada danda’u hundi lolee yahuudaa achii baasuun dirqama. Biyya teenyatis mootummaan Islaamarratti lola dirree bahee waan baneef Jihaada godhuun nama biyya teenyaa hundarratti dirqama tahee jirra, hanga adawwii lafa isaaniirratti isaan fixaa jiruu fii amantii balleeysaa jiru ifirraa kaasanitti.

2.    Fardul-kifaayaa: yeroo gariin Muslimoota lolan gariirraa ni bu’a.

Kun yeroo muslimni ifiif biyya kaafiraatti duula godhu, akka jecha Rabbii fudhataniif.

Rabbiin warra haqaaf tumsu nu haa godhu.